Sắn hay còn gọi là khoai mì, một trong những loại cây lương thực trồng nhiều ở nước ta. Sắn dễ trồng, thích nghi với nhiều loại đất và vùng sinh thái. Thậm chí, ngay cả trong điều kiện khí hậu mưa nắng khắc nghiệt sắn vẫn xanh tốt. Song, để sắn nhiều củ và “siêu to khổng lồ” thì bà con cần tham khảo thêm cách trồng sắn củ mà chúng tôi chia sẻ dưới đây.
Cách trồng sắn củ năng suất
Sắn củ hay còn gọi là khoai mì, một trong những loại cây lương thực trồng nhiều ở nước ta. Sắn dễ trồng, thích nghi với nhiều loại đất và vùng sinh thái. Thậm chí, ngay cả trong điều kiện khí hậu mưa nắng khắc nghiệt sắn vẫn xanh tốt. Song, để sắn nhiều củ và “siêu to khổng lồ” thì bà con cần tham khảo thêm cách trồng sắn nhiều củ mà chúng tôi chia sẻ dưới đây.
1. Cách trồng sắn nhiều củ – Kỹ thuật trồng sắn chi tiết nhất
Chuẩn bị giống
Hiện nay, trên thị trường có nhiều giống sắn khác nhau. Trong đó, một số giống sắn cao sản mang lại năng suất cao từ 28 đến 30 tấn một năm có thể kể đến như: KM 60, KM 95, SM 037-26; KM98-1, KM98-5, KM 140, KM94. Ngoài ra, hàm lượng tinh bột của các loại sắn này đạt khá cao từ 28% đến 30%, do vậy bà con có thể lựa chọn các giống sắn này.
Trồng sắn bằng thân
Nếu trồng sắn trên diện tích đất rộng hay sản xuất đại trà cần chọn giống từ ruột sản xuất tốt hay ruộng nhân giống riêng. Tuổi của cây sắn phải đạt từ 8 tháng trở lên. Chọn cây khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, không buông lóng. Khi bà con chuẩn bị hom giống phải loại bỏ cây giống bị khô, không có nhựa mủ, trầy xước trong quá trình vận chuyển.
Thời gian thích hợp để bảo quản cây giống không được vượt quá 2 tháng tính từ ngày thu hoạch. Ngay sau khi thu hoạch xong cần vận chuyển và bảo quản cây giống ở khu vực khô ráo, có bóng mát. Có thể áp dụng nhiều phương pháp bảo quản cây giống như:
- Cách 1: Bó thành từng bó rồi để nằm hay dựng đứng cây giống lên. Sau đó đem để vào trong bóng râm.
- Cách 2: Cắm thẳng từng cây xuống đất thành từng cụm khoảng 500 đến 1000 cây/cụm.
Trong quá trình bảo quản, cây sắn giống có thể bị rệp sắp hay các loại côn trùng tấn công gây hại. Do đó, bà con cần sử dụng thuốc diệt côn trùng phun cho cây giống định kỳ một tuần một lần.
Hom sẵn để trồng nên lấy từ đoạn giữa thân cây sắn, chiều dài từ 15 đến 20cm, ít nhất từ 6 đến 8 mắt. Bà con không nên chọn hom sắn quá ngắn hoặc quá dài, những hom không có mầm ngủ hoặc mầm ngủ không thể hiện rõ ràng. Trong quá trình chặt hom phải sử dụng dao hay dụng cụ sắc bén để chặt. Không để hom bị tổn thương về mặt cơ giới như trầy vỏ, dập thân gỗ của hom.
Nhằm mục đích ngăn ngừa sâu bệnh phá hoại người nông dân cần xử lý hom giống trước khi mang ra trồng. Bằng cách nhúng hom sắn vào hỗn hợp thuốc diệt nấm và côn trùng hoặc rải thuốc trừ côn trùng theo hàng, hốc trước khi đặt hom xuống.
Cách trồng sắn củ bằng củ giống
Sau khi thu hoạch sắn được chừng 1 tuần, bà con chọn loại củ tốt, không sâu bệnh để trồng. Lần lượt cắt củ thành miếng dài khoảng 5 đến 7cm rồi chấm mặt cắt vào tro bếp. Để nó ở nơi khô ráo cho vết cắt khô rồi mới đem trồng xuống hay trồng vào bầu.
Ngoài ra, một cách trồng củ sắn cũng khá phổ biến đó là ủ cho sắn nảy mầm. Phương pháp thực hiện là cắt củ sắn và lấy nửa trên, chấm mặt cặt với tro bếp để vết cắt được khô. Đặt củ lên rơm rạ hay trấu thành từng lớp, ở trên mỗi lớp cũ cần trải một lớp tro bếp được trộn cùng phân lân. Cuối cùng, phủ lớp rơm cho kín, tưới nước thường xuyên để cấp ẩm và che mát cho giống. Đợi sau 2 đến 3 ngày mầm nhú lên thì có thể mang đi trồng.
Trồng sắn vào tháng mấy?
Thời vụ trồng sắn theo vùng
- Thời vụ trồng sắn ở Miền Bắc (Đồng bằng và trung du Bắc Bộ): Thích hợp trồng sắn vào khoảng tháng 2 đến tháng 3. Thời điểm thu hoạch là từ tháng 12 đến tháng 1 năm sau.
- Trồng sắn ở vùng Bắc Trung Bộ: Thích hợp là khoảng tháng 1.
- Vùng Nam Trung Bộ: Sắn có thể đạt năng suất cao nhất nếu trồng khoảng từ tháng 1 đến tháng 3 hoặc sớm hơn từ tháng 1 đến tháng 2. Tuy nhiên, thời điểm thu hoạch vẫn là từ tháng 9 đến tháng 10, trước thời điểm mưa lũ.
- Vùng Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và vùng đồng bằng Sông Cửu Long: Sắn thích hợp trồng và cuối mùa khô, đầu mùa mưa, nghĩa là từ tháng 4 đến tháng 5 khi thời tiết đã ổn định. Một số nơi ở vùng đồng bằng Sông Cửu Long chủ động được nước thì sắn hay được trồng từ đầu năm để kịp thu hoạch trước mùa lũ.
Tùy từng địa phương khác nhau mà thời gian trồng sắn cũng như thu hoạch có thể sẽ khác nhau. Nếu là sắn để sản xuất bột thường sẽ thu hoạch vào tầm tháng 10 đến tháng 12. Còn loại sắn ngọt trồng để ăn tươi sẽ thu hoạch rải rác từ tháng 6 đến tháng 9.
Thời vụ trồng sắn theo loại đất
Đối với loại đất xám, các chuyên gia thường xuyên bà con nên chia thành hai vụ trồng. Chẳng hạn như:
- Vụ 1: Trồng sắn từ tháng 4 đến tháng 5, thu hoạch từ tháng 1 đến tháng 3 năm sau. Nếu trồng ở vụ này bà con nên tranh thủ sớm lúc đất còn ẩm, bởi nếu đất khô thì sẽ làm giảm tỉ lệ mọc mầm của hom sắn.
- Vụ 2: Trồng sắn vào tháng 10 đến tháng 11 và thu hoạch vào tháng 9 đến tháng 10 năm sau.
Đối với những loại đất khác bà con nên trồng vào mùa mưa, tức là thời điểm từ tháng 5 đến tháng 6.
2. Biện pháp canh tác
Làm đất trồng sắn
Tại Việt Nam, sắn có thể trồng được trên đất rừng mới khai thác, đất luân xen canh với các loại giống cây công nghiệp, cây thực phẩm hay đất hoang hóa. Vì nhu cầu hình thành và phát triển rễ củ, do đó mà yêu cầu đất trồng cây phải thông thoáng. Bà con phải chuẩn bị đất kỹ trước khi trồng, thực hiện đầy đủ các công tác như:
- Thu dọn rễ, tàn dư thực vật còn trong đất.
- Cày bừa từ 1 đến 2 lần, mỗi lần cách nhau 10 đến 15 ngày. Độ sâu đất cày cần đạt khoảng 25cm. Đảm bảo đất phải tơi xốp, có độ sâu cho rễ, củ sắn phát triển.
- Nếu diện tích đất có độ dốc lớn hơn 30% như đất đồi núi thì không cần phải cày nhưng phải cuốc hốc trực tiếp.
- Đối với đất trồng sắn ở chân ruộng luân canh lúa nước thì sau khi nước rút và thu hoạch lúa xong phải chuẩn bị đất để trồng sắn sớm, tận dụng độ ẩm của đất.
- Nên lên luống trồng sắn theo chiều ngang của nước để chất dinh dưỡng và độ màu của đất không bị rửa trôi.
Bảo vệ đất
Khi trồng sắn trên đất dốc rất hay xảy ra tình trạng xói mòn, điều này ảnh hưởng đến năng suất của sắn. Vậy nên, bà con cần áp dụng các biện để ngăn ngừa như sau:
- Trồng sắn theo đường đồng mức, lên luống vuông góc với độ dốc.
- Chọn cá giống cây như cây cốt khí, cây phân xanh,… để trồng theo đường đồng mức để chống xói mòn.
- Trồng xen các loại cây họ đậu như đậu xanh, đậu đen,… cũng là cách chống xói mòn hiệu quả. Ngoài ra, nó còn giúp tăng chất dinh dưỡng cho đất, phục hồi độ phì nhiêu đất sau khi trồng sắn.
- Phủ rơm rạ hay nguồn phụ liệu có sẵn của từng địa phương để chống đất bị xói mòn.
Phương pháp và mật độ trồng sắn
Phương pháp trồng
- Kỹ thuật trồng sắn bằng hom: Để hom nằm ngang trên vùng diện tích đất bằng phẳng. Ở những diện tích đất có mưa nhiều, khả năng thoát nước kém thì hãy lên luống hay lên líp để trồng hom kiểu đứng hoặc kiểu xiên. Lưu ý, nếu trồng sắn vào vụ cuối mùa mưa, độ ẩm thấp thì nên trồng hom đứng.
- Kỹ thuật trồng sắn mì bằng củ: Đào hốc với kích thước từ 0.8 x 0.8m, sâu 0.3 – 0.5m, mỗi hốc cách nhau 2m. Đổ bên dưới một lớp mùn rơm rạ, lá cây hoai mục. Tiếp tục rắc thêm một lớp bột đất có độ dày từ 5 đến 10cm lên trên lớp mùn. Đặt củ giống xuống rồi phủ đất mùn, rơm rạ, lá cây hoai mục lên trên cùng. Tưới nước để giữ ẩm cho sắn.
Khoảng cách và mật độ trồng
Muốn trồng sắn hiệu quả thì bà con cần đảm bảo khoảng cách và mật độ trồng phù hợp với đặc điểm từng loại đất.
- Nếu là đất tốt thì mật độ trồng sắn trung bình là 1,0 x 1,0m, tương đương với 10.000 cây/ha.
- Nếu đất xấu thì mật độ trung bình là 1,0 x 0,8m và 0,8 x 0,8m, tương đương với 12500 cây/ha và 16.000 cây/ha.
- Trường hợp diện tích trồng xen thì có thể trồng sắn miễn sao khoảng cách giữa các hàng là 1,2 x 0,6m/cây hoặc 1,2 x 0,8m, tương đương với 11.000 cây và 14.000 cây/ha.
3. Kỹ thuật chăm sóc cây sắn
Dặm hom
Từ 10 đến 13 ngày sau khi trồng hom sắn bắt đầu nảy mầm. Lúc này bà con cần kiểm tra đồng ruộng. Khoảng 20 ngày nếu đất vẫn còn độ ẩm thì hãy dặm hom không nảy mầm hoặc có mà yếu.
Bón phân
Sắn cần hút nhiều chất dinh dưỡng thì mới phát triển được. Vậy nên người trồng phải bón phân đầy đủ và cân đối cho cây.
- Phân hữu cơ: Bao gồm phân chuồng, phân xanh khoảng 5 đến 7 tấn cho 1 ha hoặc phân vi sinh 500kg cho 1 ha. Mục đích bón phân hữu cơ, vi sinh là để cung cấp lượng dinh dưỡng và giúp cho đất giữ nước, giữ phân và tơi xốp hơn.
- Phân hóa học: Nên bón theo công thức 80kg N + 40kg P2O5 + 80kg K2O, tương đương với 170kg Urea + 250 Super lân + 270kg
Bón lót khi cày bừa hoặc theo hốc trước khi trồng sắn bằng phân chuồng và phân lân. Sau 25 đến 30 ngày trồng sẽ bón thúc lần 1 bao gồm ½ lượng phân đạm và ½ phân kali. Tiếp tục bón thúc lần 2 gồm ½ phân đạm và ½ phân kali còn lại khi sắn trồng được 50 đến 60 ngày. Ngoài ra, bà con nên tránh bón phân giữa lúc trời nắng hay mưa lớn. Nên bón phân lúc đất được cung cấp đầy đủ độ ẩm.
Trừ cỏ dại
Ngay sau khi trồng sắn cần phun thuốc diệt trừ cỏ nảy mầm Dual với liều lượng 1.5 lít/ha. Khi phun cần đảm bảo đủ lượng nước và độ ẩm của đất để thuốc ngấm xuống đất được 2 đến 3cm.
Bà con cũng nên kết hợp việc làm cỏ bằng tay với phun thuốc. Theo đó, sau khi trồng sắn được 20 đến 30 ngày thì nên làm cỏ bằng tay 1 lần. Sau khi làm cỏ xong hãy phun thuốc diệt cỏ tiền nảy mầm dual với liều lượng 1.2 lít/ha. Cuối cùng, phủ bề mặt ruộng sắn bằng PE.
4. Phòng trừ sâu hại
Khi đã nắm bắt được cách trồng sắn nhiều củ, bà con cần biết cách phòng trừ sâu hại trên cây sắn để giúp năng suất đạt hiệu quả hơn. Tùy vào loại sâu hại nào mà bà con có biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
- Sử dụng thuốc Oncol, Lamte để diệt trừ bọ cánh cứng.
- Dùng Supracide, Admire, Comite,.., để loại bỏ nhện đỏ gây cháy khô sắn.
- Dùng Benlate, Copper-B, Benlate-C, Bavistin,… để phòng trị bệnh cháy lá sắn.
Lưu ý: Bà con cần phải dùng thuốc phòng trị bệnh cho sắn theo đúng hướng dẫn chỉ định để tránh ảnh hưởng đến năng suất của sắn.
5. Sắn trồng bao lâu thì thu hoạch?
Tùy vào loại giống khác nhau mà thời gian thu hoạch sắn cũng có sự khác nhau. Chẳng hạn, giống sắn KM94 nên thu hoạch sau khi trồng được 7 đến 11 tháng. Còn giống KM60 thích hợp thu hoạch sau 6 đến 8 tháng sau khi trồng. Việc thu hoạch sắn đúng thời điểm sẽ giúp hàm lượng tinh bột trong củ sắn đặt từ 27 đến 30%.
Ngoài ra, bà con cũng có thể thu hoạch sắn khi lá ngọn rụng gần hết, lá bắt đầu chuyển từ xanh sang vàng nhạt. Sau khi thu hoạch thì vận chuyển đến cơ sở chế biến ngay. Tránh để lâu hay phơi nắng ngoài đồng quá 24 giờ sẽ làm giảm lượng tinh bột trong củ sắn.
Với cách trồng sắn củ trên đây chắc chắn bà con sẽ có một mùa vụ bội thu. Vậy còn chần chờ gì nữa mà không áp dụng kỹ thuật trồng sắn cho năng suất cao này vào mô hình trồng trọt của gia đình mình nhỉ?
